Solunum Yetmezliği Nedir?

Akciğerler solunum sisteminin önemli organlarındandır. Akciğerlerde yaşanan herhangi bir sorunun solunum sisteminin düzgün çalışmamasına ve vücuda yeterli miktarda oksijen alınmamasına neden olur. Bu da doku ve organlara daha az oksijen gitmesiyle birlikte çeşitli hastalık ve rahatsızlıkların ortaya çıkmasına uygun ortam hazırlar.

Solunum yetmezliği de akciğerlerle ilgili bir rahatsızlıktır ve bu rahatsızlıkta akciğerler yeterli oranda ya da etkili olarak çalışamaz. Dolayısıyla vücudun oksijen ihtiyacı tam olarak karşılanamaz ve vücutta üretilen karbondioksitin dışarı atılmasında fonksiyonel sorunlar meydana gelir. Bu durum, vücutta daha fazla toksik madde birikmesine yol açar. Ayrıca kan ve diğer vücut sıvıları olması gerekenden daha asidik bir hal alır. Bu da solunum yetmezliği olarak tanımlanır. Solunum yetmezliği, asit oranını etkilemesi nedeniyle solunumsal asidoz veya asitlenme olarak da bilinir.

Ciddi komplikasyonlara yol açabilen solunum yetmezliği iki alt kategoride incelenir:

  • Tip 1 (Hipoksemik) Solunum Yetmezliği: Kan dolaşımında olması gerekenden daha az oksijen bulunması durumudur.
  • Tip 2 (Hiperkapnik) Solunum Yetmezliği: Kan dolaşımında olması gerekenden daha fazla karbondioksit bulunması durumudur.

Solunum yetmezliğinin her iki tipi de oldukça ciddi sorunlara sebebiyet verebilir. Bu nedenle hastaya acil müdahale gereksinimi vardır. İki farklı tip solunum yetmezliği olsa da bu iki durum aynı anda gelişebilir ve zamanında müdahale edilmezse geri dönülemez komplikasyonlar meydana getirebilir.

Solunum Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Solunum yetmezliği kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerine bağlı olarak farklılaşan belirtilerle ortaya çıkabilir. Kandaki oksijen miktarının az olması solunum güçlüğü ve nefes darlığı gibi belirtilere yol açar. Ayrıca ciltte kurumaya, dudak ve tırnaklarda renk değişimine neden olur. Kandaki karbondioksit seviyesinin fazla olması ise çeşitli doku ve organların zehirlenmesine neden olabilir. Ek olarak doku ve hücrelerde zararlı madde birikimi artar ve bu durum çeşitli semptomların gözlenmesine yol açar. Karbondioksit seviyesi fazla olursa hızlı nefes alıp verme, bilinç karışıklığı ve kalp atış hızında düzensizlik gibi şikayetler ortaya çıkar.

Bunlara ek olarak bazı hastalarda şu belirtiler de gözlenebilir:

  • Sürekli uyku hali ve uyuşukluk
  • Kalp ve beyne yeterli oksijen oluşmaması nedeniyle karar mekanizmasında zayıflama
  • Aşırı baş ağrısı
  • Kas seğirmeleri
  • Panik atak ve nöbet
  • Hırıltı ve öksürük
  • Bayılma
  • Siyanoz adı verilen göz, ağız ve tırnaklarda maviye dönen renk değişimi
  • Oryantasyon güçlüğü

Bu belirtiler tek başına veya bir arada ortaya çıkabilir. Yukarıda sayılan şikayetlerin gözlenmesi durumunda, vakit geçirmeden uzman hekime başvurulması önerilir. Zamanında uygulanan tanı ve teşhis yöntemleri, hasta hayatını kurtarmada etkili olur.

Solunum Yetmezliği Tanısı ve Teşhisi

Solunum yetmezliğinde doğru tanı ve teşhis yöntemlerinin uygulanması hayat kurtarıcıdır. Doğru teşhis için şikayetlerin seviyesi, başlangıç zamanı, ne zaman görüldüğü ve ne kadar süredir devam ettiği gibi bilgiler önemlidir. Ek olarak hasta dokularında renk değişikliği olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Teşhisi kesinleştirmek için ise nabız oksimetresi olarak adlandırılan bir sensör yardımıyla kandaki oksijen seviyesi ölçülebilir. Hastalığın tedavi edilmesi için öncelikle buna sebep olan durumları doğru tespit etmek gerekir. Bunun için çeşitli tetkikler uygulanır. Solunum yetmezliği tanısında uygulanan diğer tetkikler şunlardır:

  • Kan tetkiki
  • Ateryal kan gazı
  • Akciğer röntgeni
  • Solunum fonksiyon testleri
  • Bilgisayarlı tomografi

Ateryal kan gazı hasta kanındaki mineral miktarını, kanın asitlik seviyesini ve oksijen miktarını ölçmeye yarayan bir tetkiktir. Akciğer röntgeni, solunum yetmezliğine yol açan akciğer hastalıklarının tespit edilmesini sağlar. Solunum fonksiyon testleri KOAH ve astım gibi hastalıkların ortaya çıkarılmasında etkilidir. Bilgisayarlı tomografi ise akciğer anatomisinin incelenmesine yarar. Hastanın şikayetlerine göre bu yöntemlerin bir veya birkaçı uygulanabilir.